TTCN - Từ lâu các tổ chức quốc tế như UNESCO, WB, UNDP, TI (Transparency International- Minh bạch quốc tế)... đã gọi đích danh nạn tham nhũng trong giáo dục.
UNESCO công bố rộng rãi một bản ghi chép dày 189 trang mang tựa đề “Kết quả từ hội thảo chuyên đề tại Viện Quốc tế kế hoạch hóa giáo dục IIEP của UNESCO tháng 11-2001: Đạo đức và tham nhũng trong giáo dục”.
WB và UNDP không chỉ nghiên cứu toàn cảnh mà còn đi sâu khảo sát từng quốc gia cụ thể (một số nước)... TI có cả một “chuyên mục” theo dõi vấn đề tham nhũng trong giáo dục... Diễn đàn Giáo dục thế giới (World Education Forum) Dakar - 2000 đã đưa ra “mệnh lệnh”: “Tham nhũng là sự bòn rút tiêu hao chủ yếu các tài nguyên dành cho giáo dục, cần phải được quyết liệt kìm hãm”.
Tham nhũng trong giáo dục là gì?
Trong báo cáo “Corruption in the education sector: an introduction” (Tham nhũng trong lĩnh vực giáo dục: một lời mở đầu) công bố tháng 7-2004, Bettina Meier của TI đã định nghĩa: “Ở cấp độ nhà trường, tham nhũng xuất hiện dưới dạng của đút của phụ huynh để đảm bảo cho con em mình được nhập học, có điểm cao và ra trường”. Tác giả đi vào từng chi tiết (trích lược):
3.2.1 Nhập học
Tham nhũng trong nhập học và tuyển sinh rất thường thấy ở nhiều nước. Các đề thi tuyển sinh được bán riêng cho những thí sinh nào có nhiều tiền trả giá cao. Do lương ngày càng thấp đi vì trượt giá, sinh ra nhu cầu có nguồn thu nhập thay thế, việc chạy chọt đút lót trong khâu nhập học cũng như trong thi cử và xét tốt nghiệp trở thành bình thường. Thí sinh biết giá cả của kết quả “đậu” là bao nhiêu cũng như lúc nào phải chung chi cho đúng lúc. Còn có thể tham nhũng dưới dạng tiết lộ đề thi, “cho” điểm...
3.2.2. Dạy tư
Phụ huynh cần cho con học tư để chúng có thể thi đậu đại học. Có khi những giáo viên dạy luyện thi nổi tiếng nhất lại chính là những vị trong ủy ban tuyển sinh vào trường đại học, có quyền cho ai đậu, rớt. Trong trường hợp đó, tiền học kèm trong thực tế trở thành tiền hối lộ. (Chronicle of Higher Education, 2002)
Sau khi con em nhập học, gia đình thường phải cho con em học thêm ngay chính giáo viên của chúng, và điều này được xem là cần thiết để chúng có thể lên lớp. Một báo cáo của WB cho biết tại Pakistan, giáo viên trường công buộc phụ huynh đóng tiền học thêm, nếu phụ huynh không đáp ứng con họ sẽ bị đánh đập hoặc bị cho điểm xấu. (Voices of the Poor (2000), Pakistan 1996, p.125).
Giáo dục tiểu học miễn phí nhiều khi chẳng miễn phí gì đối với các gia đình nghèo. Nạn dạy/học thêm càng làm tăng sự bất bình đẳng xã hội và dẫn đến việc giáo viên lạm dụng học sinh. Vấn nạn này đặc biệt nghiêm trọng khi giáo viên chính qui dạy thêm lấy tiền học sinh chính qui của mình sau khi tan trường.
Trong những trường hợp tồi tệ hơn nữa, giáo viên tống tiền học sinh bằng cách chỉ dạy phân nửa bài vở trong lớp, và buộc học sinh trả tiền học thêm để dạy phân nửa còn lại trong lớp tư. (Voices of the Poor (2000), Pakistan 1996, p. 125).
3.2.3. Thi cử
Hệ thống thi cử là trung tâm của các định chế giáo dục dựa trên tài năng, do đó tính trung thực là tối cần thiết để đảm bảo đầu ra của giáo dục. Thế nhưng tại một số nơi, giáo viên hoặc nhà quản lý lại câu kết với sinh viên để bán đề thi hay dàn xếp kết quả. Có nơi giáo sư đại học có sẵn bảng giá cho các kỳ thi tốt nghiệp. Sinh viên có thể mua kết quả thi, thậm chí mua cả bằng ngay trong nhà trường. Tệ hơn nữa, sinh viên còn có thể mua bằng của một trường danh tiếng để sau đó học nhảy lớp ở bậc cao hơn.
... Ngoài ra, còn nhiều cách thức tham nhũng khác, trong đó có đầu tư, tài trợ, xây dựng, độc quyền sách giáo khoa...
Nguyên nhân của tham nhũng trong giáo dục
| Lợi nhuận xuất bản sách giáo khoa là cao, nhất là khi “đầu ra” của sách được đảm bảo, nên sách giáo khoa thường là độc quyền của nhà nước |
Ở bậc đại học, do thiếu đầu tư nên càng gây ra áp lực tuyển sinh đầu vào và từ đó dễ sa vào tham nhũng. Trong những xã hội mà người học cao không có mấy chọn lựa, các trường đại học cứ là “nghèo thường xuyên” so với mặt bằng xã hội, nạn tham nhũng trong đại học dễ hoành hành hơn. Có những quan hệ rõ rệt giữa xã hội tham nhũng và tham nhũng trong đại học.
Từ khi đại học thôi không còn là những “tháp ngà”, đại học dễ bị tác động bởi những “chuẩn mực “ của xã hội, mà trong đó tham nhũng lại là một yếu tố then chốt trong đời sống xã hội và kinh tế. Những xã hội nào không có những chuẩn mực cực kỳ phát triển, dựa trên cơ sở thực tài, thực chất, sẽ càng dễ rơi vào nạn tham nhũng trong đại học.
Thật đơn giản khi xã hội chấp nhận ý nghĩ bất cứ ai đó cũng có thể được thăng chức hay đỗ đạt khoa bảng nhờ thuộc về một nhóm “gộc” nào đó hay có quan hệ gia đình như thế nào đó...”.
Hậu quả của tham nhũng trong giáo dục
Tác giả mô tả một thực tế không xa lạ tại nhiều nơi trên thế giới, tiếc thay lại là thế giới thứ ba, thế giới của sự tụt hậu:
Giáo viên bán chỗ ngồi ở hàng đầu trong các phòng học đông đúc. Phụ huynh phải trả tiền nếu muốn bài làm của con mình được sửa lỗi. Học tư với cũng các giáo viên trong trường... Đó là cách duy nhất mà một đứa trẻ có thể hoàn tất chương trình học vào năm thi. Công việc chủ yếu của một thanh tra khi đến trường là... để được mời ăn. Đãi ăn uống xoàng xỉnh sẽ dẫn đến hậu quả là một báo cáo nghèo nàn. Ghế hiệu trưởng được bán, nhất là các trường lớn, bởi chính các quan chức cao nhất ở bộ giáo dục.
(N. Bennett, “Tham nhũng trong hệ thống giáo dục các nước đang phát triển”, 2001).
Cảnh nhà nghèo bỏ học có thể được xem (là) “thường” ở nơi này, nơi nọ, nhưng trong đánh giá của TI lại không “thường”:
“Tham nhũng trong giáo dục gây tác động đến nhiều người hơn là các lĩnh vực khác, cả ở nông thôn lẫn ở thành thị. Đặc biệt, hậu quả của nó là rất khắc nghiệt đối với người nghèo, vốn đã không có khả năng tiếp cận giáo dục rồi, kể cả giáo dục chất lượng thấp; họ sẽ không có mấy cơ may thoát nghèo. Một phân tích của IMF cho thấy tỉ lệ bỏ học ở các nước tham nhũng nghiêm trọng cao gấp năm lần ở các nước ít tham nhũng (IMF Working Paper WP/00/116)”.
Đơn giản chỉ do nghèo mà không đến được trường? Thực tế lại là ngược lại, khi mà nhà trường (vô tình) bày ra đủ trò để “cấm cửa” học sinh nhà nghèo:
”Ở các nước đang phát triển, việc học sinh ít đến trường còn do phải chi tiền một cách phi pháp để được nhập học, cùng các chi phí “ẩn” khác cho bữa ăn, đồng phục, dụng cụ giảng dạy cũng như những dịch vụ phụ trội như học thêm. Theo các kết quả kiểm toán xã hội của CIET, tỉ lệ học sinh phải đóng thêm tiền cho việc học của mình thay đổi từ 10- 86% tùy các nước”.
Ngược lại:
Trẻ em con nhà giàu chẳng cần phải ra sức học hành. Chúng biết rõ tiền bạc của bố mẹ chúng sẽ đảm bảo cho sự thành đạt của chúng. Chúng đâm ra hiểu rằng quan trọng không phải là kiến thức mà là tiền của. (Voice of the Poor, Ukraine, 1996).
Hậu quả không chỉ chừng đó mà còn là cả tiền đồ dân tộc:
“Tham nhũng đe dọa quyền được giáo dục một cách bình đẳng. Giáo dục không chỉ là tạo nên rường cột của một đất nước, mà còn tạo thành thái độ và hành vi đạo đức của các công dân. Chính vì thế mà lĩnh vực giáo dục phải đặc biệt gương mẫu và việc đến trường phải công bằng. Tham nhũng trong giáo dục là không tương thích với mục tiêu then chốt của giáo dục: tạo nên các công dân tôn trọng pháp luật và quyền con người”.
Có thể hiểu rộng ra rằng nguy cơ về lâu về dài là: bất bình đẳng trong giáo dục sẽ tạo nên một bộ phận công dân không tôn trọng pháp luật và quyền con người, khi ngay từ bé đã được tập tành không xem người khác là bình đẳng với mình trước mọi “cánh cửa”.
Hậu quả tiếp theo của bất bình đẳng trong giáo dục không dừng ở đó, mà còn kéo dài cả trong bài toán “sử dụng nhân tài” và phát triển quốc gia.
“Nếu một nền giáo dục không được xây dựng trên cơ sở đánh giá thực tài một cách lương thiện và sòng phẳng, đất nước đó sẽ gây bất trắc cho chính tương lai xã hội, kinh tế, chính trị của mình. Sử dụng người không đúng và mất nhân tài là do (trước đó) cả thầy và trò đã được thăng tiến trên cơ sở đút lót chứ không trên thực tài, từ đó khiến đất nước mất đi những nhà lãnh đạo tài năng.
Nếu (ngay từ khi còn là) một đứa trẻ phải đi đến chỗ tin rằng chẳng ai màng đến các cố gắng cá nhân của mình, những thành quả của mình, và rằng sự thành đạt chỉ đến từ những trò ma mãnh, nạn bè phái nâng đỡ và nạn đút lót, thì điều đó có nghĩa là nền tảng của đất nước đó lung lay”.
Thay lời kết
Ở Đông Nam Á, ngay tại những nước xếp hạng cuối trên bảng phong thần chỉ số tham nhũng của TI, như Philippines, Indonesia... người ta đã hiểu thế nào là tham nhũng trong giáo dục và đã mạnh dạn tấn công vào vấn nạn này, cho dù vẫn chưa lay chuyển được tình thế (tham khảo: korupsi.org của Indonesia, Robbed, An investigation of corruption in Philippine Education của Philippines...). Yvonne T. Chua - tác giả của “Robbed, an investigation of
corruption in Philippine Education (Bị ăn cắp: một cuộc điều tra về tham nhũng trong giáo dục tại Philippines), đã viết: “Tham nhũng đã trở thành một “định chế” đến nỗi tiền bạc thành dầu nhờn bôi trơn giúp bộ máy giáo dục cửa quyền vận hành trơn tru. Hậu quả là cả một thế hệ học sinh, sinh viên Philippines bị đánh cắp mất quyền được học hành đàng hoàng”.
Vấn đề là các nước đó ít nhất cũng đã ý thức được rằng tham nhũng trong giáo dục là một bệnh chứng cần chữa trị, bằng không là diệt vong.
Có thể giải quyết vấn nạn này chỉ bằng vài thông cáo “cấm chỉ ” hay biện pháp hành chính nửa vời?
DANH ĐỨC
0 nhận xét:
Đăng nhận xét